Jak czytać etykiety karm dla psów? Przewodnik dla świadomych opiekunów

Kiedy wybierasz karmę dla swojego psa, kierujesz się najlepszymi intencjami. Szukasz zdrowej, wartościowej diety, ale… czy na pewno wiesz, co kryje się w składzie? Producenci potrafią sprytnie manipulować etykietami, używając haseł takich jak „naturalna”, „premium” czy „bogata w mięso” – ale co to naprawdę oznacza?

Jeśli kiedykolwiek czułeś się zagubiony, próbując rozszyfrować skład karmy swojego pupila, ten artykuł jest dla Ciebie! Krok po kroku pokażę Ci, jak czytać etykiety, byś mógł świadomie wybierać najlepszą karmę dla swojego psa.

Karmy dla zwierząt domowych, określane fachowo jako pasze, są dostępne w szerokiej gamie produktów – od tych klasyfikowanych jako "premium" czy "ultrapremium", po te budżetowe. Warto jednak zaznaczyć, że nie istnieje oficjalny system klasyfikacji, który nadawałby produktom te oznaczenia. Są to jedynie elementy strategii marketingowej producentów, mające wpłynąć na decyzje zakupowe klientów.

To pokazuje, jak ważna jest umiejętność analizy składu i wartości odżywczych podanych na etykiecie. Ostatecznie to właśnie zawartość składników, a nie nazwa na opakowaniu, decyduje o wartości odżywczej karmy.

Producenci karm muszą dostosowywać się do obowiązujących norm żywieniowych. W Polsce kluczowym dokumentem jest FEDIAF, czyli zestaw zaleceń opracowanych przez Europejską Federację Przemysłu Żywieniowego Zwierząt Domowych.

FEDIAF określa minimalne i maksymalne poziomy składników odżywczych, które powinny znaleźć się w diecie psów, uwzględniając ich wiek, aktywność i stan zdrowia. Oprócz tego, producenci powinni przestrzegać Kodeksu Dobrej Praktyki Znakowania Karmy dla Zwierząt Domowych, który opisuje, jakie informacje muszą znaleźć się na etykiecie.

Najważniejsza informacja na etykiecie to oznaczenie, czy karma jest pełnoporcjowa czy uzupełniająca:

• Karma pełnoporcjowa – zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich ilościach i proporcjach, dzięki czemu może stanowić podstawę żywienia psa.
• Karma uzupełniająca – nie dostarcza wszystkich niezbędnych składników i powinna być stosowana jako dodatek do diety, np. w formie przysmaku.

Na etykiecie karmy znajdziemy szereg kluczowych informacji, które pozwalają ocenić jej skład i jakość:

1. Deklaracja składu – producenci muszą podać składniki w kolejności od największej do najmniejszej zawartości wagowej. 
2. Producenci nie mają obowiązku podawania dokładnego składu – wystarczy, że na etykiecie wpiszą kategorie produktów, np. „mięso i produkty uboczne”, „zboża”, „oleje i tłuszcze”.

Daje to możliwość stosowania tzw. receptury otwartej, gdzie skład nie jest stały i zmienia się w zależności od dostępności surowców i ich ceny. 

1. Jeśli na etykiecie widnieje określenie „kurczak (70%)”, to wciąż mamy do czynienia z niepełną informacją. Brakuje szczegółowego podziału na mięso, podroby, czy produkty uboczne. Samo słowo "kurczak" nie gwarantuje, że w karmie znajdziemy mięso z kurczaka! Mogą to być same podroby (które w nadmiarze często powodują u psów biegunki), lub produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, czyli między innymi: krew, łożysko, wełna, pióra, włosy, rogi,  skóry i skórki, łącznie ze skrawkami i obrzynkami, rogi i stopy.. 

Z kolei skład: „kurczak 70% (mięso, serca, żołądki, wątroba)” dostarcza już znacznie więcej informacji. Mamy tutaj jasno określone, jakie części zostały użyte, co pozwala na lepszą ocenę wartości odżywczej karmy. Mięso znajduje się na pierwszym miejscu, co oznacza, że jest go więcej niż kolejnego składnika na liście (serc). Jednak nadal nie mamy pewności, czy mięso stanowi ponad połowę całej zawartości kurczaka – może się okazać, że podroby razem wzięte przeważają.

Warto wiedzieć:
Niektóre marki stosują zapis „mięso i podroby 70%”, co również pozostawia pewne niedomówienia. Choć wiemy, że w składzie znajduje się zarówno mięso, jak i podroby, to nie mamy informacji o ich proporcjach. Może to oznaczać, że większość tej wartości stanowią tańsze podroby, a ilość faktycznego mięsa jest niewielka.

Dlatego przy analizie składu warto zwracać uwagę nie tylko na procentową zawartość składników pochodzenia zwierzęcego, ale także na sposób ich opisania. Im bardziej szczegółowy skład, tym większa pewność co do jakości produktu.

1. Jak powinien wyglądać właściwie opisany skład? 
   • Kaczka - 90,7% (mięso z kaczki - 60%, wątroba z kaczki - 10,7%, żołądki kacze - 10%, serca kacze - 10%) - przy tak rozpisanej etykiecie nie mamy żadnych wątpliwości! Wiemy, ile i jakiego surowca producent wykorzystał, aby przygotować karmę dla naszego psa. 
2. Skład analityczny – zawiera podstawowe informacje o wartości odżywczej karmy:
   • Białko surowe
   • Tłuszcz surowy
   • Włókno surowe
   • Popiół surowy
   • Wilgotność (jeśli przekracza 14%)

Podawanie zawartości węglowodanów nie jest obowiązkowe i zależy od dobrej woli producenta.

3. Informacje dodatkowe – obejmują m.in.:
   • Numer partii i datę przydatności
   • Informacje o dawkowaniu
   • Dane producenta i możliwość kontaktu

Oznaczenia procentowe – ile jest mięsa?

Etykiety karm mogą być mylące, dlatego warto znać zasady oznaczania ilości składników:

📌 „O smaku…” – zawartość deklarowanego składnika wynosi poniżej 4%. Może oznaczać śladowe ilości!

📌 „Z…” (np. „z wołowiną”) – oznacza co najmniej 4% wołowiny.

📌 „Bogata w…” – zawiera minimum 14% deklarowanego składnika.

📌 „Danie z…” lub „menu…” – co najmniej 26% składnika.

Prawdziwy obraz o karmie Twojego zwierzaka dostarcza skład analityczny. To on pokazuje, ile w karmie jest białka, tłuszczu, włókna czy popiołu (czyli minerałów). A co z węglowodanami? Ich producenci często nie podają – ale spokojnie, możemy je łatwo obliczyć:

👉 100% – (wilgotność + białko + tłuszcz + popiół + włókno) = % węglowodanów

📌 Co warto wiedzieć o składzie analitycznym?

Dane, które widzimy na etykiecie pod hasłem „skład analityczny” to wartości w mokrej masie - czyli składniki plus woda. Jak już wiemy, wilgotność karm znacząco się różni, dlatego aby prawidłowo porównać je do siebie, musimy „sprowadzić je do wspólnego mianownika” - czyli pozbawić wody. To pozwala na obiektywne porównywanie produktów.  

Aby obliczyć wartości w suchej masie, potrzebna jest znajomość kilku wzorów

Jeśli chcesz samodzielnie przeliczyć wartości z etykiety na suchą masę, skorzystaj z poniższych wzorów:

• Białko w suchej masie (%) = (Białko surowe / (100 - Wilgotność)) × 100
• Tłuszcz w suchej masie (%) = (Tłuszcz surowy / (100 - Wilgotność)) × 100
• Węglowodany w suchej masie (%) = (Węglowodany surowe / (100 - Wilgotność)) × 100

Brzmi skomplikowanie? Spokojnie, możesz też skorzystać z gotowych narzędzi: https://www.czworonozna-edu.pl/kalkulator-sucha-masa/

Dzięki temu w kilka minut ocenisz skład analityczny karmy Twojego pupila! Wystarczy wpisać dane z etykiety, a kalkulator automatycznie przeliczy to na wartości w suchej masie.

Jakie wartości uznajemy za optymalne?

- węglowodany: w przypadku psów nie ma określonego zapotrzebowania na węglowodany (poza okresem ciąży i laktacji). Najczęściej przyjmuje się, aby nie przekraczały 30% w suchej masie. 

- tłuszcz: optymalny poziom to około 25% - dobrze, aby nie przekraczać 30% w suchej masie.

- białko: powinno stanowić główny składnik diety. U zdrowego psa celuję w powyżej 40% - w granicach 50-60% w suchej masie. 

- włókno pokarmowe – dla psów korzystny jest zakres 3-7%. 

Sprawdź też zawartość fosforu w suchej masie! 

Fosfor jest istotnym pierwiastkiem wpływającym na zdrowie między innymi kości, czy mięśni. Naturalnie występuje w mięsie, kościach i podrobach, jednak w karmach może też pojawić się pod postacią fosforanów – są to nieorganiczne dodatki, takie jak zagęstniki, regulatory kwasowości, czy substancje przeciwzbrylające. Te substancje są błyskawicznie przyswajane przez organizm, co może prowadzić do nadmiernego obciążenia nerek i zwiększać ryzyko chorób serca, zwłaszcza u starszych psów i tych z problemami zdrowotnymi. Niestety, producenci karm nie mają obowiązku informować nas o dodatku fosforanów do karm, dlatego należy zwracać uwagę na poziom fosforu w karmie. Jeśli do karmy nie dodaje się kości, to ciężko jest przekroczyć 1% fosforu w suchej masie. Dlatego możemy przypuszczać, że wyższe wartości fosforu w karmie świadczą o stosowaniu dodatków technologicznych. 

Jak świadomie wybierać karmę?

Aby dokonać najlepszego wyboru, warto pamiętać o kilku zasadach:

• Czytaj skład i skład analityczny, nie sugerując się reklamą.
• Sprawdzaj, czy karma jest pełnoporcjowa czy uzupełniająca.
• Zwracaj uwagę na procentowe oznaczenia składników, a nie jedynie na chwyty marketingowe.
• Unikaj ogólnych określeń, takich jak „produkty pochodzenia zwierzęcego” – im bardziej precyzyjny skład, tym lepiej.
• Weryfikuj dane – warto poszukać niezależnych recenzji lub analiz naukowych dotyczących danego produktu.

Świadomy wybór karmy to klucz do zdrowia i długiego życia Twojego pupila. Nie daj się zwieść marketingowym sztuczkom i zawsze analizuj etykiety z rozwagą!