Czy olej palmowy zawsze jest szkodliwy? Jak go rozpoznać na etykiecie?

Olej palmowy to jeden z najczęściej używanych tłuszczów roślinnych na świecie. Znajdziemy go w ciastkach, margarynach, słonych przekąskach, kosmetykach, a nawet w środkach czystości. Dlaczego więc wywołuje tyle kontrowersji? Czy naprawdę jest aż tak szkodliwy? I jak sprawdzić, czy znajduje się w składzie produktów, które kupujemy? Odpowiadamy na te pytania w prosty i przejrzysty sposób!

---

Czym jest olej palmowy i dlaczego jest tak popularny?

Olej palmowy to tłuszcz roślinny pozyskiwany z miąższu owoców palmy oleistej. Jest bardzo wydajny – z jednej palmy można uzyskać nawet 10 razy więcej oleju niż z rzepaku czy słonecznika! Dzięki temu jest tani, a przez to tak chętnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.

Producenci uwielbiają go, ponieważ:

• przedłuża trwałość produktów,
• nadaje im kremową konsystencję,
• jest neutralny w smaku.

Czy olej palmowy jest szkodliwy dla zdrowia?

1. Olej palmowy rafinowany

To ten, który najczęściej spotykamy w przetworzonych produktach. Proces rafinacji pozbawia go wartości odżywczych, a podczas utwardzania mogą powstawać szkodliwe tłuszcze trans. Tego typu olej może przyczyniać się do:

• podwyższenia poziomu cholesterolu LDL (złego cholesterolu),
• zwiększenia ryzyka chorób serca.

2. Olej palmowy nierafinowany (czerwony)

Jest znacznie mniej popularny, ale zdrowszy. Zachowuje witaminy A i E, które mają właściwości antyoksydacyjne. Spożywany w umiarkowanych ilościach nie powinien szkodzić zdrowiu.

Wpływ oleju palmowego na środowisko

Największym problemem związanym z olejem palmowym jest jego produkcja. Aby uzyskać miejsce pod plantacje palm oleistych, masowo wycina się lasy tropikalne, co prowadzi do:

• niszczenia siedlisk zwierząt – zagrożone są m.in. orangutany i tygrysy sumatrzańskie,
• emisji CO₂ – wycinanie i wypalanie lasów zwiększa globalne ocieplenie,
• utraty różnorodności biologicznej.

Jednak certyfikowany olej palmowy (RSPO – Roundtable on Sustainable Palm Oil) pochodzi z bardziej zrównoważonych upraw, co minimalizuje wpływ na środowisko.

Jak rozpoznać olej palmowy na etykiecie?

Olej palmowy nie zawsze jest jasno oznaczony w składzie. Producenci mogą używać różnych określeń, takich jak:

• Palm oil,
• Palm kernel oil (olej z nasion palmy),
• Sodium palmate (w kosmetykach),
• Palm fat (tłuszcz palmowy).

Zwracaj uwagę na produkty, które w składzie mają wymienione tłuszcze roślinne bez wskazania źródła – często jest to właśnie olej palmowy.

Czy olej palmowy jest niezdrowy? Fakty i mity

FAKT: Olej palmowy ma negatywny wpływ na środowisko

Duża część światowej produkcji oleju palmowego odbywa się w Malezji oraz Indonezji, gdzie pod nowe uprawy wycina się lasy deszczowe i osusza torfowiska. Wpływa to m.in. na zmniejszanie populacji gatunków występujących na tych terenach.

MIT: Olej palmowy zawiera tylko niezdrowe tłuszcze

Olej ten w swoim składzie ma prawie taką samą ilość nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie jednonienasyconych). Sam w sobie nie zawiera praktycznie tłuszczów trans, których należy unikać w codziennej diecie.

MIT: Olej palmowy nie zawiera żadnych prozdrowotnych składników

Surowy olej palmowy zawiera spore ilości witamin, karotenoidów i antyoksydantów. Szkodliwy robi się wtedy, gdy występuje w postaci częściowo utwardzonej - dopiero w tej formie zawiera izomery trans, które zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

FAKT: Tłuszcz z palmy olejowej stanowi prawie 40% ogólnoświatowej produkcji oleju roślinnego

Olej palmowy jest liderem na rynku tłuszczów jadalnych, ponieważ koszty jego produkcji są niskie. Ocenia się, że nawet ok. 50% produktów obecnych na rynku może zawierać tłuszcz palmowy.

FAKT: Olej palmowy może posiadać certyfikat

Chodzi o certyfikat RSPO, który powinien być nadawany olejom pochodzących ze zrównoważonych upraw. Jednak w publikacjach z 2019 roku wykazano, że niestety na tych plantacjach też dochodzi do wielu nadużyć (m.in. do pracy dzieci).

Czy unikać oleju palmowego za wszelką cenę?

Nie zawsze trzeba całkowicie rezygnować z oleju palmowego, ale warto wybierać produkty:

• Bez oleju palmowego – szczególnie w przypadku przetworzonej żywności.
• Z certyfikatem RSPO – oznacza, że olej pochodzi z bardziej ekologicznych upraw.

Polecane produkty bez oleju palmowego

Na rynku znajdziemy wiele produktów, które mają świetne składy i są wolne od oleju palmowego!

1. Przekąski

• Batoniki Dobra Kaloria – naturalne składniki, bez oleju palmowego.
• Chrupki kukurydziane BioLife – idealne dla dzieci, bez zbędnych dodatków.

2. Kosmetyki

• Sylveco – kremy do twarzy – bazują na naturalnych olejach, bez oleju palmowego.
• Resibo – balsamy do ciała – ekologiczne i skuteczne.

3. Tłuszcze

• Olej kokosowy nierafinowany – świetny zamiennik do smażenia i pieczenia.
• Masło klarowane Ghee – naturalne i o wysokiej temperaturze dymienia.
• Jeszcze więcej dobrych tłuszczów do smażenia znajdziesz w tym wpisie (klik).

Jak podejmować świadome decyzje?

• Czytaj etykiety – upewnij się, że wybierasz produkty o dobrym składzie.
• Wspieraj certyfikowane marki – szukaj produktów z certyfikatem RSPO.
• Stawiaj na alternatywy – np. olej rzepakowy czy oliwę.

Podsumowanie

Olej palmowy nie zawsze jest szkodliwy, ale jego masowa produkcja i niska jakość w przetworzonych produktach sprawiają, że warto ograniczyć jego spożycie. Wybierając produkty, kieruj się świadomymi wyborami – wspieraj marki, które dbają o skład i środowisko.

Czy uważasz, że warto całkowicie zrezygnować z oleju palmowego, czy raczej stawiać na zrównoważone alternatywy? Daj znać w komentarzach lub na naszych mediach społecznościowych!